W roku 2018 przypada 117. rocznica urodzin i 37. rocznica śmierci Stefana Wyszyńskiego.

Stefan Wyszyński – urodził się 3 sierpnia 1901 roku w Zuzeli nad Bugiem na pograniczu Podlasia i Mazowsza. Miał kilkoro rodzeństwa- starszą siostrę Anastazję, młodsze siostry: Stanisławę, Janinę i Zofię (Zosia żyła tylko miesiąc), miał też brata Wacława, który zmarł w wieku 11 lat.
Ojciec Stanisław Wyszyński był organistą w miejscowej parafii, matka Julianna (z domu Karp) prowadziła dom i wychowywała dzieci. Rodzina była głęboko religijna. Ale i otoczenie mocno oddziaływało na chłopca- po latach Stefan Wyszyński wspominał:
„Pamiętam do dziś dnia ludzi prostych, których obserwowałem jako chłopiec. Zdumiewająca była ich spokojna, ufna wiara. Tego nie można nazwać żadną miarą niewiedzą religijną, bo z tym się łączy patrzenie w głąb, niemal jakieś mistyczne obcowanie. Ci ludzie widzą to, w co wierzą.”
31 października 1910 r. zmarła matka Stefana Wyszyńskiego, miała wówczas 33 lata. W 1911 r. ojciec ożenił się ponownie, z tego związku miał dwoje dzieci: Tadeusza i Julię.
W 1911 roku Stefan przystąpił do Pierwszej Komunii Świętej, dwa lata później przyjął bierzmowanie z rąk biskupa płockiego Antoniego J. Nowowiejskiego, zamęczonego w 1941 r. przez Niemców, a w 1999 r. beatyfikowanego przez Jana Pawła II. Stefan postanowił zostać księdzem, w 1920 r. po zdaniu matury wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku. Święcenia kapłańskie otrzymał 3 sierpnia 1924 r. w katedrze włocławskiej z rąk biskupa Wojciecha Owczarka.
W licu 1929 r. obronił pracę doktorską z prawa kanonicznego na temat „Prawa rodziny, Kościoła i państwa do szkoły”.

W 1939 r. z polecenia biskupa Michała Kozala Stefan Wyszyński opuścił Włocławek i udał się Grabkowa, a następnie do Wrociszewa nad Pilicą, gdzie mieszkała Jego rodzina, tam przebywał do 1940 roku. Później przebywał w majątku Zamoyskich w Kozłówce pod Lubartowem. Był kapelanem niewidomych i ociemniałych dzieci wysiedlonych wraz z siostrami franciszkankami z Lasek pod Warszawą. We wrześniu i październiku 1941 r. przebywał, z powodu choroby, u sióstr urszulanek w Zakopanem. Został wtedy aresztowany przez gestapo i zwolniony. Potem dalej był kapelanem niewidomych i ociemniałych dzieci w Żułowie w gminie Stary Zamość. Od czerwca 1942 do wiosny 1945 r. przebywał w Laskach pod Warszawą, gdzie pełnił obowiązki kapelana wśród ociemniałych i sióstr franciszkanek.
Od wiosny 1944 r. był również kapelanem w rejonie Kampinosu, oficerem AK w stopniu porucznika, o pseudonimie Radwan II. W czasie powstania warszawskiego zorganizował wraz z matką Elżbietą Czacką szpital powstańczy:
„Długie miesiące pracy w szpitalu powstańczym bardzo wiele mnie nauczyły. To więcej niż uniwersytet, bo to głębokie zrozumienie bliźniego, czego się na ogół z książek nie nauczy. Szacunku dla człowieka nabywa się nie wtedy, gdy widzi się go w pozycji bohaterskiej, ale gdy widzi się człowieka w udręce”(Stefan Wyszyński).

Stefan Wyszyński sakrę biskupią (biskup lubelski) otrzymał 12 maja 1946 r. na Jasnej Górze. W swoim herbie biskupim umieścił słowa „Soli Deo”, co znaczy Samemu Bogu. Służba Bogu samemu przez Maryję była widoczna w jego całym życiu „Wcześnie – napisał – straciłem matkę rodzoną, która miała szczególne nabożeństwo do Matki Ostrobramskiej, dokąd jeździła z pielgrzymką, jeszcze z Zuzeli. Mój ojciec natomiast ciągnął zawsze na Jasną Górę. Cześć Matki Bożej w życiu domowym była bardzo rozwinięta. Często odmawialiśmy wspólnie różaniec w godzinach wieczornych”.
22 października 1948 r. zmarł prymas Polski kardynał August Hlond. W uroczystość Matki Bożej Ostrobramskiej, 16 listopada 1948 r., papież Pius XII podpisał bullę z nominacją biskupa lubelskiego na arcybiskupa gnieźnieńskiego i warszawskiego oraz prymasa Polski.

Stefan Wyszyński zdecydował się na rozmowy z komunistycznym rządem, porozumienie podpisane zostało 14 kwietnia 1950 roku. Prymas Wyszyński był pierwszym w historii Kościoła katolickiego hierarchą, który zdecydował się na układy z państwem rządzonym przez komunistów. W zamian za zagwarantowanie nauczania religii w szkołach i funkcjonowanie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego polski Kościół uznał granice Ziem Odzyskanych Polski Ludowej.

W kwietniu 1951 r. prymas pojechał do Rzymu, Pius XII, po wysłuchaniu Jego argumentów poparł postępowanie Kościoła w Polsce. Prymas Wyszyński wręczył papieżowi symboliczne dary: garść polskiej ziemi, w którą wsiąkła krew dzieci podczas powstania warszawskiego, różaniec z chleba otrzymany od oswobodzonych więźniów obozów zagłady i ryngraf Matki Boskiej. Jesienią 1952 r. papież nadał Stefanowi Wyszyńskiemu kardynalski kapelusz, ale prymas nie otrzymał paszportu i nie pojechał na konsystorz, na którym miał odebrać kardynalskie insygnia (styczeń 1953).
Gdy rząd zdecydował się na jawną już ingerencję w wewnętrzne życie Kościoła i w zasady obsadzania stanowisk kościelnych, prymas wypowiedział swoje słynne „non possumus” (nie możemy).
25 września 1953 roku prymas Wyszyński został aresztowany.

Przebywał w następujących miejscach odosobnienia:
• Rywałd (25 września 1953 – 12 października 1953),
• Stoczek Klasztorny (12 października 1953 – 6 października 1954),
• Prudnik (6 października 1954 – 27 października 1955),
• Komańcza (27 października 1955 – 26 października 1956).

„Gdy będę w więzieniu, a powiedzą Wam, że Prymas zdradził sprawy Boże – nie wierzcie. Gdyby mówili, że Prymas ma nieczyste ręce – nie wierzcie. Gdyby mówili, że Prymas stchórzył – nie wierzcie. Gdy będą mówili, że Prymas działa przeciwko Narodowi i własnej Ojczyźnie – nie wierzcie. Kocham Ojczyznę więcej niż własne serce i wszystko, co czynię dla Kościoła, czynię dla niej” – to słowa Stefana Wyszyńskiego z 25 listopada 1953 r.

Kiedy prymas był więziony, na Jasnej Górze, 26 sierpnia 1956 r. biskup Michał Klepacz w Jego imieniu wraz z biskupami, duchowieństwem, pielgrzymami złożył Jasnogórskie Śluby Narodu Polskiego. Tekst ślubów narodowych, które miały być odnowieniem królewskich ślubów lwowskich Jana Kazimierza w ich trzechsetną rocznicę napisał prymas Wyszyński. Na pustym tronie prymasa leżała wiązanka biało- czerwonych kwiatów…

Kardynał Stefan Wyszyński wrócił do Warszawy 28 października 1956 roku. W maju 1957 r. zainaugurował Wielką Nowennę – dziewięcioletni okres przygotowań narodu do obchodów Tysiąclecia Chrztu Polski. W uroczystej procesji wszystkie parafie w kraju miała odwiedzić kopia obrazu Matki Bożej Częstochowskiej. To wtedy Służba Bezpieczeństwa aresztowała obraz…
W 1957 roku prymas Wyszyński odebrał insygnia kardynalskie.
W latach 1962- 1965 brał udział w obradach wszystkich czterech sesji Soboru Watykańskiego II.
W 1965 był jednym z inicjatorów wystosowania orędzia biskupów polskich do biskupów niemieckich. List ten uważany jest za jeden z najważniejszych etapów pojednania polsko-niemieckiego po II wojnie światowej. Z niego pochodzi cytat: …przebaczamy i prosimy o wybaczenie (dosłownie: udzielamy wybaczenia i prosimy o nie). W odwecie władze komunistyczne rozpoczęły kampanię propagandową pod hasłem: Nie zapomnimy i nie przebaczamy, nie wydały również zgody na przyjazd do Częstochowy na uroczystości milenijne papieża Pawła VI. W dniach 3 i 4 maja 1966 r. do Częstochowy przybyło ponad milion pielgrzymów. Prymas Stefan Wyszyński wraz z episkopatem oddał Polskę Matce Bożej na wieczystą własność. To oddanie Polaków i wszystkiego, co Polskę stanowi, w macierzyńską niewolę Maryi. W dokumencie określone zostały dwa cele tego oddania: ubezpieczenie Kościoła świętego na drugie tysiąclecie chrześcijaństwa i przekazanie nienaruszonej wiary kolejnym pokoleniom Polaków.
Wobec wydarzeń 1968 roku prymas Wyszyński zajął jednoznaczne stanowisko, nazwał antysemityzm „cieniem odnowionego rasizmu, w którego imię my rzekomo bronimy naszej kultury […]. Nie tą drogą! Nie drogą nienawiści!”.

W grudniu 1970 r., gdy doszło do masakry robotników na Wybrzeżu, mówił: „Wasz ból jest naszym wspólnym bólem. Gdybym mógł w poczuciu sprawiedliwości i ładu wziąć na siebie odpowiedzialność za to, co się ostatnio stało w Polsce, wziąłbym jak najchętniej… Bo w Narodzie musi być ofiara okupująca winy Narodu…Jakżebym chciał w tej chwili- gdyby ta ofiara przyjęta była- osłonić wszystkich przed bólem, przed męką”.

Koniec lat 70. XX wieku wówczas miało miejsce ogromnie ważne wydarzenie w historii Polski i polskiego Kościoła – 16 października 1978 roku papieżem został Karol Wojtyła, arcybiskup krakowski, który przyjął imię Jana Pawła II.

Stefan Wyszyński miał duży udział w wyborze Karola Wojtyły na papieża, dlatego Ten mówił: „Nie byłoby na Stolicy Piotrowej tego papieża Polaka, który dziś pełen bojaźni Bożej, ale i pełen ufności, rozpoczyna nowy pontyfikat, gdyby nie było twojej wiary, nie cofającej się przed więzieniem i cierpieniem, twojej heroicznej nadziei, twego zawierzenia bez reszty Matce Kościoła, gdyby nie było Jasnej Góry – i tego całego okresu dziejów Kościoła w Ojczyźnie naszej, które związane są z twoim biskupim i prymasowskim posługiwaniem”.

W połowie marca 1981 u prymasa Wyszyńskiego rozpoznano chorobę nowotworową. Mimo starań lekarzy nie dało się zahamować jej rozwoju. 16 maja 1981 prymas przyjął sakrament namaszczenia chorych. Zmarł w czwartek 28 maja 1981 roku w Warszawie.
Prymas został pochowany w warszawskiej archikatedrze św. Jana Chrzciciela, w krypcie biskupów warszawskich.

3 maja 1994 został pośmiertnie odznaczony Orderem Orła Białego.

25 października 2000 w uznaniu Jego zasług Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ogłosił rok 2001 Rokiem Kardynała Wyszyńskiego.

29 maja 1989 z inicjatywy papieża Jana Pawła II rozpoczął się proces beatyfikacyjny prymasa Stefana Wyszyńskiego. Odtąd przysługiwał Mu tytuł sługi Bożego.

18 grudnia 2017 dekret o heroiczności cnót podpisał papież Franciszek. Od tego momentu kardynałowi Stefanowi Wyszyńskiemu przysługuje tytuł Czcigodnego Sługi Bożego.

• Sowa A.L., Wielka historia Polski. Polska Od drugiej do trzeciej Rzeczypospolitej(1945- 2001), tom 10, wyd. FOGRA, Kraków 2001
• Wielcy Polacy, Stefan Wyszyński Prymas Tysiąclecia i sługa Boży
• Wikipedia